«لَئِن لَم یَنتَهِ المُنافِقونَ وَالَّذینَ فی قُلوبِهِم مَرَضٌ وَ المُرجِفونَ فِی المَدینَةِ لَنُغرِیَنَّکَ بِهِم ثُمَّ لا یُجاوِرونَکَ فیها إِلّا قَلیلاً». آیه مبارکه ۶۰ سوره احزاب، آیهای است که رهبر معظم انقلاب در ۶ سخنرانی به صورت جامع به آن استناد و در دهها سخنرانی به صورت ترجمه یا برش داده شده به بخشی از آن اشاره و تأکید کرده است. تصریح مقام معظم رهبری بر «مُرجِفون» در چند مورد است. اولین مرتبه در خطبههای نماز جمعه تهران در زمان حیات امام خمینی(ره) و اواسط اردیبهشت ماه ۱۳۶۶ ایشان بر مرجفون اشاره کردند. با فاصله زیادی پس از آن، در سال ۱۳۹۱ زمانی که بزدلها داخل کشور القای ناامیدی و خستگی مردم میکردند، حضرت آقا در سخنرانی شهر بجنورد به این آیه استناد کرد. مرحله بعدی، با تأکید بر جهان اسلام و رفتار نظام صهیونیستی و سلطه جهانی در دیدار با میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی، مقام معظم رهبری به این آیه اشاره کرده و بار دیگر در سالگرد امام خمینی(ره) با توجه به شیطنتهای خارجی و نیز حرکت منافقین در داخل کشور و زمانی که دولت شهید رئیسی در حال عبور از بحرانهای وارداتی در اثر تحریمهای ظالمانه و نیز سوء مدیریت برخی افراد که ترس را القا میکردند، حضرت آقا در دیدار با خانوادههای شهدای امنیت در حسینیه جماران به این آیه استناد کردند.
دو روز گذشته، مقام معظم رهبری(زیدعزه) در سخنانی عمیق و خردمندانه، به این آیه مهم و مفهوم مرجفون اشاره و تأثیرات فضای مجازی بر جامعه را بررسی کردند. ایشان با هشدار درباره سرعت انتشار شایعات و اطلاعات نادرست در این فضا، تأکید کردند که این مسائل میتواند به تفرقه و بیاعتمادی در جامعه منجر شود. رهبر انقلاب بر لزوم هوشیاری و دقت بیشتر در مواجهه با این چالشها تأکید کردند تا تصمیمات صحیح و مؤثری اتخاذ شود و از آسیبهای احتمالی جلوگیری گردد.
در این راستا، گفتوگویی با حجتالاسلام دکتر حسن غفاریفر، عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیهالسلام، انجام داده و به بررسی عمیقتری از این آیه و فرمایشات مقام معظم رهبری پرداختیم.
مرجف ها و خطرات شایعه پراکنی
دکتر غفاری فر در توضیح «مرجف» میگوید: مرجف در لغت به کسی گفته میشود که اراجیف و سخنان بیپایه میگوید و شایعه پراکنی میکند. آیت الله جوادی آملی در یکی از جلسات تفسیری خود که با دستگیری جارچی آمدنیوز مصادف بود، با اشاره به دروغ پراکنیهای آمدنیوز بیان کرد که مُرجِف یعنی امثال آمدنیوز که اراجیف و خبر دروغ و جعلی پخش میکند. این آیه در حق منافقین مدینه نازل شد که در غیاب پیغمبر اکرم(ص) و رفتن آن حضرت به جهاد خبرهای دروغ در مدینه انتشار داده و میگفتند رسول خدا(ص) کشته و یا اسیر شده و این اخبار موجب نگرانی و اضطراب و حزن مسلمانان میشد و به پیغمبر اکرم(ص) از این افراد شکایت میکردند. عاقبت این آیه نازل شد و رسول اکرم(ص) آنها را احضار و فرمود اگر از رویه زشت خود دست بر ندارید امر میکنم شما را از شهر مدینه اخراج و تبعید کنند چرا که اینگونه نشر اکاذیب و انتشارات بیاساس باعث تقویت دشمن و ضعف مسلمین خواهد شد.
ایشان ادامه میدهد: منافقین نسبت به تخریب روحیه و تضعیف ایمان افراد جامعه به خصوص بانوان که بخش ویژه و مهمی هستند، اقدام کرده و برای تحقیر پوشش و حجاب آنها، به دروغگویی و بدگویی و تهمت زنی پرداخته بودند. قرآن کریم نسبت به این عمل «رجف» و «مرجفون» اسم فاعل آن؛ یعنی کنشگران ناصالحی که رجف می کنند هشدار داده است.
مرجف ها، تهدیدی که بر جامعه لرزه می اندازد
این مفسر قرآن کریم یادآور میشود: رجف به نص صریح قرآن، در سه فضای دیگر خارج از رفتار اجتماعی ناظر به بحث قیامت و عذاب آمده است. یعنی این عمل آنقدر آزاردهنده، ترساننده و لرزاننده است که خدای سبحان وقتی میخواهد عمق وحشتی که این حرکت ایجاد میکند را بیان کند در سوره عنکبوت، مزمل و نازعات از این تعبیر استفاده میکند. مرجفون کسانی هستند که به واسطه جنگ روانی، نرم، جنگ شناختی و معرفتی و... جامعه را به لرزه در میآورند و تکانههای اجتماعی و وحشت و سوءظن و بدبینی ایجاد میکنند. نمونههای آن را بارها در جامعه و مواقع مختلف جامعه شاهد بودهایم. رسانههای دروغ پرداز یا منافقینی که به اشاعه اراجیف کمک میکنند از مصادیق بارز مرجفون هستند.
دکتر غفاری فر تشریح میکند: این بار مقام معظم رهبری(زیدعزه) در دیدار با خانواده شهدای امنیت به مرجفون اشاره کردند. شهدایی که درون کشور، در مواجهه با مرجفونی که امنیت سیاسی، اقتصادی، روانی و... جامعه را تهدید میکنند یا به ترور فکری اقدام میکنند به شهادت رسیدهاند. افرادی که در گروههای پیچیده ترور فکری، پشت صحنه قاچاق کالا هستند و اگر دستگاه قضا بخواهد با دانه درشتهای فساد مبارزه کند، آنها اصل نظام را زیر سوال برده و تخریب میکنند. نفوذیهایی که در دستگاهها وجود دارند، یارگیری کرده و یا نیروی امنیتی کشور را در مقابله با دشمنان ضعیف نشان داده و در شبکههای مجازی ایجاد ترس میکنند یا دشمن را درشت جلوه میدهند تا نیروها بترسند. مرجفون در عرصههای متفاوت اجتماعی بر اندام جامعه لرزه میاندازند.
تأثیر فضای مجازی بر روح و روان جامعه
عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع) به سخنان اخیر حضرت آقا اشاره کرده و بیان میکند: در بخشی از این دیدار رهبر معظم انقلاب در خصوص فضای مجازی فرمودند «بعضیها از روی غرض، تحلیلهای غلط از مسائل گوناگون ارائه میدهند. این کسانی که با فضای مجازی ارتباط دارند، به این نکات توجه کنند. همه چیز را در فضای مجازی نباید منتشر کرد. هر چه به ذهن انسان میرسد را نباید بیان کرد. ملاحظه کنید که بر فکر و روحیه مردم چه تأثیری میگذارد». ناظر به مسئولین هم ایشان میفرماید «آن کسانی که هم که در مورد فضای می خواهند تصمیم گیری و تصمیم سازی کنند به این بُعد قضیه توجه کنند. ممکن است در فضای مجازی یک تحلیل غلط، یک خبر غلط، یک برداشت غلط از یک مسئله مردم را دچار اضطراب و تردید و ترس کند. این چیزها امنیت روانی جامعه را از بین می برد. در بحث امنیت این مسئله مهم است و مسئولیت مسئولان کشور همچنانی که امنیت کشور و کوچه و بازار و خانه های مردم را حفظ میکنند این است که امنیت روانی مردم را هم حفظ کنند».
دکتر غفاری فر خاطرنشان میکند: در صدد نیستیم از این سخنان آقا در مورد فیلترینگ سخنی بگوییم چرا که به باور ما چگونه مدیریت کردن با فیلتر یا عدم فیلتر ارتباطی ندارد. تمام حرف مقام معظم رهبری این است که شاید کسی ادلهای بیاورد که فیلتر فضای مجازی ناامنی، ترس، وحشت و رعب ایجاد کرده و یا فردی دیگر ادعا کند که انتشار برخی از اخبار ناصواب، همانند مثال یک کلاغ چهل کلاغ کردن، لرزنده بر اندام مردم بیاندازد. حضرت آقا به هر دو طرف گوشزد میکند که مراقب باشید و هر تصمیمی میگیرید پیامد اجتماعی آن را دیده، خوب فکر کنید و ابعاد مختلف آن را در نظر بگیرید. دغدغهمندان موافق و مخالف فیلترینگ فضای مجازی در هر منصبی که قرار دارند این توصیه رهبر انقلاب را در نظر داشته باشند که «حفظ امنیت روانی جامعه بسیار مهم است. ایجاد ترس و تردید در دلهای مردم، مردود است و قرآن در این زمینه صراحت دارد».
نظر شما